Als kunst kunst is, wat is dan geen kunst
Zo’n soort vraag zit de laatste dagen in mijn hoofd. De oorzaak hiervan is het object met de naam Human Boundaries dat sinds kort in het Plantsoen staat en deel uitmaakt van het project “Kunst in het Singelpark”. In dit kader zijn er inmiddels 5 kunstwerken geplaatst. Het thema van het project is “Welkom in Leiden!?” dat verwijst naar de open houding die Leiden traditioneel heeft. Maar vrijheid moet ook verdedigd worden, een dubbele boodschap dus. De komende dagen laat ik de andere kunstwerken voorbijkomen.
Lopend door het Plantsoen wordt je ineens geconfronteerd met een soort wachttoren. Of is het een uitkijktoren voor vogelliefhebbers. Dat is natuurlijk de vraag waar voorbijgangers mee worstelen. Verschillende mensen, die ik sprak, vonden het jammer dat je niet naar boven kunt. Dan heb je wel een aardig uitzicht over de singel, maar zijdelings kijk je toch vooral in de bomen.
Mijn eerste reactie, toen ik de toren zag was zoiets van ‘dit is toch geen kunst’. Indien dit kunst is, dan staan er op de Veluwe heel wat kunstwerken. Maar de toren roept wel discussie op, over wat het eigenlijk betekent en waarom het er staat (er staat geen verklarend bordje bij). En zodra iets discussie oproept, zou je kunnen zeggen dat het als kunstobject is geslaagd.
Maar wat is het nou eigenlijk. Maker is Harold de Bree, een Haags kunstenaar (geboren in Voorschoten), die veel gebruik maakt van militaire beelden. Zo ook deze toren die is geïnspireerd op een Oostduitse lichttoren, ter bewaking bij de Muur. Staand op de toren kun je de vrijheid zien, maar die is afgeschermd door een gaasconstructie, waardoor je er niet in kunt. Verder zit er een ring met scherpe ijzeren punten op het gaashek. De punten hebben kleuren. Volgens de Bree zijn dat alle kleuren die een mensenhuid kan hebben. Maar de vraag is natuurlijk waarom dat hek er zit, wat moet er beschermd worden.
Gezien vanuit de historie staat de toren op een plek waar vroeger de Leidse stadsmuren waren. Die boden de relatieve vrijheid in de stad bescherming tegen het kwaad van buitenaf (vroeger waren dat de Spanjaarden, weet je nog).
Maar ik zit nog steeds met de vraag of dit kunst is of gewoon een metalen constructie. Of misschien is dat helemaal niet belangrijk en moet je die vraag helemaal niet stellen. Er staat een ontoegankelijke wachttoren in het Plantsoen, en wat dan nog?
Overigens zaten naast de wachttoren een paar echte wachters boven in de grote boom naast de toren. Die hadden pas echt uitzicht en genoten ten volle van hun vrijheid.
